Aptallığın teorisi…

Alman tarihi konumuz dışıdır.

Yazının içeriği ile ilgili olduğundan, Hitler dönemiyle ilgili kısa bilgiler vereceğim, sonra diyeceğimi diyeceğim.

*

31 Temmuz 1932’de seçimler yapıldı.

Nasyonal Sosyalist İşçi Partisi, yüzde 34 oy alarak, 608 üyeli Alman meclisinde, 230 milletvekiline sahip oldu.

*

Adolf Hitler, 30 0cak 1933 tarihinde Şansölyesi olarak atandı.

*

Aradan bir yıl bile geçmedi.

12 Kasım 1933’de erken seçimler yapıldı.

Yüzde doksan bir oy alan Hitler, 661 milletvekilinin tamamını aldı.

*

Artık Tek Adam; yani diktatör olmuştu.

*

Bu yazımda Alman bilim insanlarını, Alman teknolojisini, Alman Üniversitelerini yazmayacağım.

*

Leibniz, Kant, Hegel, Marx, Nietzsche, Goethe gibi dünya düşün tarihinin en önemli Alman düşünürlerini sıralamayacağım.

*

Almanya’nın sanatta, sporda, müzikte; o dönemde ulaştığı yüksek seviyeyi anlatmayacağım.

*

İlkokuldan başlamak üzere Alman eğitim sisteminin ne kadar mükemmel olduğundan bahsetmeyeceğim.

*

Eğitimli Alman ailelerinin, daha bebeklikten başlayarak iyi eğittiği çocuklarını dile getirmeyeceğim.

*

Hitler işte böyle donanımlı, eğitimli bir halkı, iki yıla varmadan kölesi haline getirdi. Çadır maymununa döndürdü.

*

Bilimin, sanatın, kültürün merkezi Almanya’nın sahibi oldu.

*

Nasıl oluyordu da cahil ve ruh hastası bir adam, böyle eğitimli bir halkı peşinden sürükleyebiliyordu?

Bilim insanlarına, akademisyenlere, subaylara; her bakımdan yetişmiş insanlara hükmedebiliyordu?

*

Almanya tarihinin en karanlık döneminden geçiyordu…

Masum insanların dükkanları taşlanıyor, kadınlar ve çocuklar zalimce sokak ortasında aşağılanıyordu.

Gazeteciler dövülüyordu.

Siyasi cinayetler işleniyordu.

*

Hitleri eleştirenler tutuklanıyordu.

Muhalif her çıkış cezalandırılıyordu.

Yargı Hitler’in sopası olmuştu.

*

Berlin’de hakimler değil, Berlin’de artık hakim koltuğuna oturtulmuş soytarılar vardı.

Tek adam rejiminin namussuz savcıları, şerefsiz hakimleri vardı.

*

Genç bir papaz olan Dietrich Bonhoeffer, zulme karşı çıktı; itiraz etti.

Bu sebeple hemen hapse atıldı.

*

Hapisteyken bu konu üzerine uzun uzun düşündü.

Sayısız filozof, şair, fikir ve bilim adamı çıkaran bu toplum, böyle bir kültür; nasıl olmuştu da organize kötülüğün, zalimliğin, korkaklığın, cehaletin ve suçun merkezi haline gelmişti?

*

Sonunda Bonhoeffer işin içerisinden çıkabildi.

“Sorunun kökeninde kötülük değil, aptallık yatıyor” dedi.

*

Ona göre:

Kötülüğü kınayabilirdiniz, kötülükle mücadele etmeniz mümkündü.

Kötülükle başa çıkabilirdiniz.

Fakat organize olmuş ahmaklar sürüsüne karşı yapabileceğiniz hiçbir şey yoktu.

*

Ne anlatacağınız gerçekler, ne ortaya koyacağınız kanıtlar, onlara etki etmiyordu.

*

Mantıklı gerekçeler sunduğunuzda önce reddediyorlardı.

Reddedemeyecek hale geldiklerinde; en yaşamsal, en insani, en ahlaki, en bilimsel gerçekleri önemsizleştiriyorlardı.

*

Herhangi basit ve anlaşılır bir konuda bile anlaşmanız mümkün olmuyordu.

Aptal insanlar hallerinden memnundular. Saldırıya da hazır haldeydiler.

Saldırıya geçtiklerinde kötü insanlardan çok daha tehlikeli oluyorlardı.

Acımasız ve vicdansızdılar.

*

Bonhoeffer aptallıkla mücadele edebilmek için önce onun doğasını anlamaya çalıştı.

*

Vardığı sonuç şuydu: Aptallık bir zekâ problemi değildi, ahlâkî bir problemdi.

Entelektüel birikimleri, iyi eğitimleri olduğu halde insanlar aptal olabiliyorlardı.

*

Aptallığın doğuştan gelen bir maraz olduğunu ileri sürülebilirdi.

Fakat bu da yanlıştı. İnsanlar belli şartlar altında aptallaşıyorlardı.

*

Başkalarının kendilerini aptallaştırmasına izin veriyorlardı.

*

Buradan yola çıkarak, aptallığın psikolojik değil sosyolojik bir sorun olduğu sonucuna vardı.

*

İnsanların ahlâkî ve entelektüel birikimleri bir anda yok olmuyordu. Diktatör gücünü arttırdıkça, aptallar o gücün büyüsüne kapılıyorlar ve bağımsız düşünme yetilerini kaybediyorlardı.

*

Karşı koymak yerine aptallaşarak sürüde koyun olmayı yeğliyorlardı.

Aptallıkları onlar için konfor alanı oluşturuyordu.

*

Gözlerine sokulan gerçekleri inatla reddediyorlardı.

*

Onlarla konuştuğunuzda bir insanla değil, sloganlarla konuşmaya ayarlanmış, bir robotla karşı karşıya olduğunuz hissine kapılıyordunuz.

Büyülenmiş gibiydiler.

*

Onları bu ağır şizofreni uykusundan çıkarmanın tek yolu bağımsız ve özgür olmalarını sağlamaktı.

Tek adamın yönettiği Almanya’da bu nasıl mümkün olabilirdi?

*

Almanlar ancak İkinci Dünya Savaşı sonrası bağımsız ve özgür olabildiler.

Aptallıktan kurtulabildiler.

Bedelini ağır ödediler.

Yirmi iki milyon Alman öldü, Almanya harabeye döndü.

*

Conrad Adenaur’un şu sözleri tarihe geçti:

“Umarım bir daha İsa bile gelse tüm yetkiyi tek kişiye verecek kadar aptal olmayız” demişti.

*

Hitler dönemi tecrübesini yaşamış Şansölye Adenaur doğru söylüyordu.

Bir toplum tüm yetkileri tek kişiye verecek kadar aptal olmamalıydı

*

Bonhoeffer’in bu düşünceleri Naziler için kabul edilemezdi.

*

9 Nisan 1945 günü sabaha karşı, Bonhoeffer’i bir toplama kampının darağacına asarak öldürdüler.

*

Bonhoeffer, Aptallığın Teorisini yazmıştı.

*

Şimdi bana bu yazıyı neden kaleme aldığımı, niçin paylaşım gereği duyduğumu umarım sormazsınız.

*

Bir konu daha ne kadar açık yazılabilir?

Hangi örnek yaşadığımız dönemi, bu kadar iyi anlatabilir?

*

Okuduysanız tekrar okuyun.

Öneririm.

*

Başkalarının okumasını sağlarsanız, yurttaşlık görevinizi yapmış olursunuz.

Ankara, / 04 Mart 2025 – Fevzi M Gultekin

www.bilimsanatyolu.com