Günün sorusu: Neden mutluluktan ağlarız?

“Mutluluk gözyaşları” çelişkili bir durummuş gibi gözükebilir. Fakat beynimizin yoğun duygularla nasıl başa çıktığına dair müthiş bir pencere açıyor.

Gözyaşları genelde hüznün ya da acının işaretleri olarak algılanır ama hayatın en keyifli anlarında, düğünlerde, doğumlarda, kavuşmalarda, spordaki zaferlerde, hatta sadece beklenmeyen bir nezaketle karşılaştığında ağlayanları görmek de şaşırtıcı değil.

Bu “mutluluk gözyaşları” çelişkili bir durummuş gibi gözükebilir. Fakat beynimizin yoğun duygularla nasıl başa çıktığına yönelik müthiş bir pencere sunuyor.

Ağlamak, duygusal yüklenmeye karşı karmaşık bir biyolojik tepki. Ayrıca, iyi duygularla kötü duygular arasında bir ayrım yapmıyor.

İster acıdan ister mutluluktan olsun gözyaşları genelde o an idare edebileceğinden fazla yüklenilen beynin bu durumla baş etmeye çalışmasının bir sonucu.

Hem olumlu hem de olumsuz duygular limbik sistemi, yani beynin duyguları ve hafızayı işleme kısmını aktifleştirebiliyor.

Bu sistemin içinde yer alan badem şeklindeki bir beyin hücresi topluluğu olan amigdala, duygusal bir alarm zili gibi çalışıyor, tahrikleri tespit ediyor ve vücuda tepki verme sinyali gönderiyor.

Çok fazla uyarıldığında ise amigdala kalp atışı, nefes ve gözyaşı üretimi gibi istemsiz fiziksel fonksiyonları kontrol eden hipotolamus da dahil olmak üzere beynin diğer noktalarını aktifleştiriyor.

Bir diğer önemli yapı da ön singulat korteksi. Beynin bu kısmı duyguları, karar vermeyi ve empatiyi düzenliyor. Beynin aynı anda hüzün ve mutluluk hissetmek gibi duygusal çelişkilere verdiği tepkiyi koordine ediyor.

Bu birbiriyle eş zamanlı işleyen süreçler, bir anda yaşanan yoğun mutluluğun da neden genelde üzüntüyle özdeşleştirilen bir reaksiyona yol açabildiğini açıklıyor.

Bilim insanları ağlamanın, yoğun hissedilen bir duygudan sonra duygusal dengemizi sağlayan bir denge mekanizması olduğuna inanıyor.

Ağlamak, parasempatik sinir sistemini etkinleştiriyor. Bu sistem yoğun duygunun yaşattığı adrenalin artışından sonra kalp atışlarını yavaşlatıp, vücudu rahatlatıyor. Bir başka deyişle, ağlamak sakinleşmemize yardımcı oluyor.

Bu “yeniden dengelenme” sadece mutlulukla da olmuyor. Bir travma ya da strese tepki olarak ağlamak da aynı amaca hizmet ediyor.

Mutluluktan ağlamakta çarpıcı olansa, vücudun birbirine zıt güçleri nasıl dengelemeye çalıştığını göstermesi; korkudan sonra rahatlama, zorluktan sonra minnettarlık, mücadeleden sonra gurur.

MUTLULUK GÖZYAŞLARI

Mutluluk gözyaşları çoğu kez bir duygular karışımından da kaynaklanıyor. Örneğin, çocuğunun mezuniyet törenini gören bir anne gururlu, nostaljik ve biraz da melankolik hissediyor olabilir.

Çoktandır beklenen bir kavuşma aynı anda hem keyif hem ayrı geçirilen dönemin acısını hissettirebilir. Psikologlar, bunu “ikili tepki”, yani hem olumlu hem de olumsuz unsurların bulunabileceği duygu durumu olarak tarif ediyor.

Bu duygusal karışımlar hafıza sistemleriyle de, özellikle de kişisel geçmişi işleyen ve hatırlatan hipokampusla da haşır neşir oluyor. Bu yüzden keyifli bir anda hiç beklenmedik bir şekilde boğazınız düğümlenebiliyor. Geçmişteki kayıplar, mücadeleler ve özlemlere dair hatıraları aktifleştiriyor.

İnsanlar duygusal gözyaşları döken bilinen tek tür. Çok sayıda memeli refleks olarak gözü nemlendirmek için gözyaşı üretiyor ama sadece insanlar duygular nedeniyle ağlıyor.

Bu muhtemelen, özellikle de ilk sosyal gruplardaki sözsüz iletişimden evrimleşen bir özellik.

Gözyaşları kırılganlığı, hakiki olmayı ve duygusal derinliği ifade ediyor. Keyifli anlarda ağlamaksa, başkalarına çok anlamlı bir şeyin yaşandığını gösteriyor.

Mutluluktan ağlamak bu şekilde sosyal bağları güçlendirebilir, empatiyi davet edebilir ve paylaşılan duygusal boşalma anlarını yaratabilir.

Hatta araştırmalara göre, insanlar mutluluktan da üzüntüden de olsa gözyaşı döken birine yardım önermeye daha meyilli.

Yani, neden mutluyken ağlarız? Çünkü mutluluk tek bir basit duygu değil. Sıklıkla hafızayla, rahatlamayla, şaşırmayla iç içe geçmiş durumda.

Gözyaşları da beynin bu karmaşıklığı işleme yöntemi. Mutluluktan ağlamak, bir çelişki olmak bir yana, bizlere duygusal yaşamın zengin, dağınık ve her şeyin ötesinde son derece insani olduğunu hatırlatıyor.

www.bilimsanatyolu.com